به گزارش خبرگزاری حوزه، آیت الله مصباح یزدی، پیش از ظهر امروز طی سخنانی در مراسم رونمایی از کتب و نرم افزارهای اصطلاح نامه های علوم عقلی اسلامی که در سالن همایش های موسسه امام خمینی (ره) برگزار شد، ضمن تقدیر از کلیه عوامل و دست اندرکاران تهیه این آثار از جمله گرامیداشت یاد و خاطره حجت الاسلام و المسلمین مهندسی از اساتید و محققان فعال در این پروژه اظهار داشت: یکی از آرزوهای دیرینه ما، تولید محصولات علمی در عرصه علوم عقلی اسلامی بوده که به لطف الهی در این موسسه برخی از این اقدامات انجام شده و یا در شرف انجام است.

ایشان همچنین با اشاره به کیفیت شکل گیری علوم اسلامی از آغاز پیدایش اسلام تاکنون گفت: در صدر اسلام به جهت اشتغالات و غزوه هایی که پیامبر اکرم (ص) داشته اند،  طبعا این توقع وجود نداشته که علوم اسلامی به صورت رسمی شکل بگیرد و لذا اولین قدم ها در راستای فعالیت های علمی و فرهنگی رسمی پس از پیامبر (ص) و در زمان خلفا آن هم به صورت محدود صورت گرفت.

عضو خبرگان رهبری اضافه کرد: بعدها به تدریج زمینه طرح مباحث علمی و فرهنگی در سطح جامعه اسلامی ایجاد شد و به ویژه در اثر ارتباط با کشورهای دیگر و توسعه اسلام، بستر شکل گیری علم فراهم گردید.

ایشان با اشاره به این که در زمان امام باقر (ع) و امام صادق (ع) ارتباط فرهنگی و علمی جامعه اسلامی با دیگر جوامع بیشتر شد، گفت: زمینه تخصصی شدن علوم اسلامی در زمان امام صادق (ع) فراهم شد به طوری که این امام همام، برای برخی از مسایل و رشته ها همچون کلام، فقه و ... افراد خاصی را مشخص می کردند.

آیت الله مصباح یزدی تاکید کرد: دسته بندی و تخصصی شدن علوم و رشد و بالندگی آن ها به این طریق، امر مطلوبی است که کماکان در سطح دنیا وجود دارد.

ایشان افزود: در گذشته های دور، «حکیم» به کسی می گفتند که همه علوم را می دانست و حال آن که امروزه در دنیا علم کاملا تخصصی شده به طوری که تنها در طب بیش از 100 شاخه و گرایش وجود دارد.

رییس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) با بیان این که علوم عقلی، ناظر به نیازهای مادی بشر نیست و لذا تنها افراد خاصی به دنبال آن هستند، گفت: آن اندازه که علوم تجربی طرفدار دارد و بودجه برایش صرف می شود در علوم عقلی و انسانی این گونه نیست چرا که علوم تجربی دارای نتایج عینی و ملموس است اما علوم انسانی وعقلی فاقد این خصیصه می باشد.

ایشان اضافه کرد: از سویی دیگر، روش شناسی علوم تجربی به گونه ای است که انسان سریع تر آن را می پذیرد، چرا که حسی و تجربی است اما علوم عقلی نقش چندانی در زندگی عادی افراد ندارد و نیز نتایج آن سریع قابل اثبات و پذیرش نیست.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: از دیگر سو، برخی از گزاره ها در علوم عقلی مورد بررسی قرار می گرفته که لحن آن ها با منابع دینی ، به ظاهر تضاد دارد تا جایی که حتی در دوره هایی همچون قرون وسطی ، این تضاد منجر به تکفیر افراد می شده است.

ایشان افزود: این مساله باعث شد که تضارب آرا بین طرفداران علوم عقلی با طرفداران علوم حدیث و علوم نقلی پدید آید و البته این اختلافات چه در شیعه و چه در اهل سنت وجود داشته است.

عضو خبرگان رهبری ابراز داشت: متاسفانه بعضا این تعاملات و تضارب آرا، به جای آن که باعث رشد شود، به دلیل تعصبات هواداران گروه های علمی منجر به رکود می شد که این خود آفتی در مسیر رشد علم به شمار می رود.

ایشان خاطرنشان کرد: اختلافات علمی باید باعث تعامل و تضارب آرا باشد نه این که افراد از همان اول تصمیم بگیرند همدیگر را طرد کرده و دست به پیش داوری و نگاه متعصبانه نسبت به نظرات و آرا هم بزنند.

آیت الله مصباح یزدی همچنین با تاکید بر این که پیش داوری ها، عدم تعامل و درک مناسب بین طرفداران علوم عقلی و سایر علوم از جمله آفات علمی به شمار می رود، گفت: خیلی از اختلافات در عرصه علم به دلیل عدم درک و شناخت مناسب است و علاج این آفت هم این است که افراد بکوشند سخن طرف های مقابل را درست بفهمند و خود را به جای آن ها بگذارند.

ایشان اضافه کرد: برای این کار نیاز به گسترش ابزار تحقیقی است، ضمن آن که آشنایی با زبان های مختلف و ترجمه آثار نیز از دیگر لوازم به شمار می رود.

این استاد برجسته حوزه علمیه قم ادامه داد: البته صرف ترجمه در این خصوص کافی نیست بلکه باید سعی شود تا انسان هر مطلبی را با زبان اصلی خود بیاموزد و لذا در این جا ضرورت فراگیری« زبان‌های خارجی»، خود را نشان می دهد.

ایشان در بخش دیگری از سخنان خود، با بیان این که روش شهید مطهری و استاد ایشان ، علامه طباطبایی در برخورد با گرایش های مارکسیستی و ماتریالیستی برای ما یک الگو می باشد، اظهار داشت: در شرایطی که قبل از انقلاب، گرایشات مارکسیستی در جامعه به طرز خطرناکی جدی شده بود ، به گونه ای که حتی برخی از متدینین و روحانیون متمایل به آن شده بودند، شهید مطهری نسبت به خطری که فرهنگ و دین ما را تهدید می کرد، احساس مسئولیت کرد و وارد عمل شد.

رییس موسسه امام خمینی (ره) اضافه کرد: شهید مطهری کاری که کرد این بود که ابتدا سخن و دیدگاه مارکسیست ها را خوب فهمید و انصافا در این راه، از خود نبوغ خاصی نشان داد به گونه ای که مارکسیست ها می گفتند ایشان از ما بهتر حرف ها و دیدگاه های ما را می فهمد؛ شهید مطهری بعد از این فهم و درک عمیق به نقد و بررسی آرا آن ها می پرداخت.

ایشان همچنین بیان داشت: در حال حاضر در دنیا این همه ابزار علمی برای پاسخگویی به سوالات و نیازها وجود دارد، ضمن آن که در این باره تحقیقات رایانه ای نیز بسیاری از کارها را آسان کرده است.

آیت الله مصباح یزدی با تاکید بر این که علوم عقلی، غریب ترین علوم برای تحقیق و پژوهش است، گفت: یکی از آرزوهای دیرینه ما این بود که برای علوم عقلی فهرستی از اصطلاحات را در اختیار می داشتیم که این برنامه رونمایی، تلاشی قابل تقدیر در این خصوص بوده است.

ایشان در ادامه با بیان این که باید با روش صحیح، منصفانه و در پرتو آشنایی با زبان علم، به ارزیابی آن پرداخت، ابراز داشت: در آینده برای ایفای نقش خود در علوم عقلی که ریشه همه علوم است، باید با رویکرد منصفانه حرف های مخالف را فهمید و دلیل تعارضات را درست نقادی کرد و سپس به ارایه نظریه جدید پرداخت.

عضو خبرگان رهبری در خاتمه گفت: ما اگر می خواهیم که در عرصه های علمی به پیشرفت برسیم باید زحمت بکشیم و بدانیم که با سرسری عمل کردن به جایی نخواهیم رسید.